Әдістемелік жинақ

№	Атауы	Жүктеу
1	Кіріспе бөлім
2	отбасындағы музыкалық тәрбие
3	балаларды музыкалық тәрбиелеудің маңызы мен міндеттері
4	баланың отбасындағы музыкалық даму шарттары
5	отбасындағы балаларды музыкалық тәрбиелеудің міндеттері
6	отбасында оқыту әдістері
7	отбасындағы музыкалық қызметті ұйымдастыру нысандары
8	Музыканы үйде тыңдауға үйренеміз

«Түзету тобындағы музыка» .

Музыка, музыкалық тәрбие түзету жұмыстарына үлкен көмек көрсетеді. Түзету және жалпы педагогикалық міндеттерді шешуде, музыкалық сабақтарда дамуында ерекшеліктері бар балалар өзгереді. Музыканың, ойындардың және логоритмикалық жаттығулардың әсерінен психикалық процестер мен жеке қасиеттер оң дамиды, сөйлеу таза және сауатты болады.

 Балабақшадағы музыкалық білім берудің әдеттегі әдісі осы балалардың даму ерекшеліктеріне байланысты сөйлеу қабілеті бұзылған балалармен жұмыс істеу үшін өте қолайлы емес.

Сөйлеу қабілеті бұзылған балалардың негізгі ерекшеліктері:

1. Сөйлеу қабілетінің бұзылуынан басқа, мұндай балаларда жалпы, ұсақ және артикуляциялық моториканың бұзылуы байқалады. Психомоторлы даму жас нормасынан артта қалады: мұндай балалар көбінесе "ебедейсіз", кеңістікте әрең жүреді, олардың қимылдары нашар үйлеседі. Ойындар мен билерді үйрену кезінде қолдар мен аяқтардың келісілген қимылдары ерекше қиындық тудырады. Көбінесе мұндай балаларда қарапайым моториканың дағдылары болмайды (қол шапалақтау, секіру, бұрылу және т.б.). Артикуляциялық моториканың бұзылуы артикуляцияның қозғалмалы мүшелерінің – тілдің, жұмсақ таңдайдың, еріннің, төменгі жақтың шектеулі, дәлсіздігінде немесе әлсіздігінде көрінеді. Әрине, дыбыстардың артикуляциясының бұзылуы олардың дұрыс айтылуына және көбінесе жалпы түсініксіздікке, бұлыңғыр сөйлеуге әкеледі. Бұл ән айту жұмысында тиісті қиындықтар туғызады.
2. Қабылдау, зейін және есте сақтау қабілетінің жеткіліксіз дамуында көрінетін психикалық процестер мен қасиеттердің бұзылуы байқалады. Мұндай балаларда музыкалық шығармалардың аттарын, композиторлардың аттарын есте сақтау қиындықтары бар. Оларға таныс музыканы кіріспе немесе әуеннің үзіндісі арқылы білу қиын болуы мүмкін. Аспаптық музыкадан гөрі вокалды музыканы қабылдау оңайырақ, өйткені онда мәтін мен музыканың бірлігі бар, бұл жағдайда музыканың дыбысы қандай да бір нақты жолмен байланысты.
3. Баланың жеке басының жеткіліксіз дамуы байқалады (өзін-өзі тану, өзін-өзі бағалау, айналасындағы адамдармен қарым-қатынас, мотивация, ерікті процестер).

Сөйлеу қабілеті бұзылған балаларда қозу және тежелу процестері бұзылады (белсенділікке баяу қосылу, қызығушылықтың болмауы). 

- Баланың жеке басының жеткіліксіз дамуы (өзін-өзі тану, өзін-өзі бағалау, басқа адамдармен қарым-қатынас, мотивация, ерікті процестер) байқалады.

- Сөйлеу қабілеті ауыр бұзылған балалардағы психомоторлық және сенсорлық функциялардың жағдайы жас нормасынан едәуір төмен;

-Зейін мен есте сақтау, жалпы, ұсақ және артикуляциялық моторика, көру-кеңістіктік бағдар және сөйлеу-есту қабілеті сияқты процестердің жетіспеушілігі байқалады.

- Тыныс алу нашар дамыған: тыныс алу және дем шығару өте әлсіз, дем шығаратын ауаның таралуы біркелкі емес. Кейбір балалар тынысы қысқа болғандықтан емес, оларды қалай басқаруды білмейтіндіктен үзіліссіз дем алады. Демек, музыкалық сабақтарға сөйлеу және әншілік тыныс алуды дамытуға арналған арнайы жаттығулар, зейінді белсендіретін жаттығулар, қозғалыстардың негізгі түрлерін үйретуге арналған жаттығулар, кеңістіктегі бағдар, қимылдарды үйлестіру және бұлшықет тонусын реттеу, музыкалық ырғақ сезімін қалыптастыратын жаттығулар енгізу қажет.

Сөйлеу қабілеті нашар балаларды музыкалық тәрбиелеудің мақсаты мен міндеттері.

Мақсаты: балалардың музыкалық дамуы және сөйлеу қабілеті бұзылған балаларға тән кемшіліктерді түзету.

Музыкалық білім берудің жалпы міндеттерінен басқа, жұмыс түзету міндеттерін шешуге бағытталған.

Түзету міндеттері:    

Баланың жеке қасиеттерін дамыту:өзіне деген сенімділікті, төзімділікті, ерік-жігерді тәрбиелеу. Әр балаға өзінің жетістігін сезінуге, музыкалық іс-әрекеттің кез-келген түрінде өзін-өзі жүзеге асыруға, үйлесімді дамуға көмектесу.

Психикалық процестер мен қасиеттерді дамыту: есте сақтау, зейін, ойлау, қозу және тежелу процестерін реттеу. Музыкамен байланыс зейіннің дамуына ықпал етеді, есту мүшелерінің жаттығуын қамтамасыз етеді. Есту қабілеті мен есте сақтау қабілетінің дамуына көп көңіл бөлу керек. Бұл туралы бірінші көмекші-жақсы дамыған музыкалық қабылдау.

Қозғалыс аппаратын нығайту, жаттықтыру: тепе-теңдікті, қозғалыс еркіндігін дамыту, артық бұлшықет кернеуін алып тастау, кеңістікте бағдарлауды, қозғалыстарды үйлестіруді жақсарту; тыныс алуды дамыту; дұрыс қалып пен жүрісті тәрбиелеу; қозғалыс дағдылары мен іскерліктерін қалыптастыру; ептілікті, күшті, шыдамдылықты дамыту.

Логопедтік топтарда балалардың музыкалық тәрбиесі бойынша жұмыс келесі бағыттар бойынша жүзеге асырылады: музыка тыңдау, ән айту, музыкалық-ырғақты қозғалыстар (музыкалық-ырғақты жаттығулар, билер, дөңгелек билер, музыкалық ойындар) балалардың музыкалық аспаптарында ойнау. Сабақтарға сөйлеу ойындары мен тыныс алуды дамытуға арналған жаттығулар кіреді.

- Ойын ырғағы: ырғақ сезімін дамытудың негізі, оның құрылымдық ерекшеліктеріне сәйкес музыка үшін қимылдарды үйлестіре дұрыс орындауға ықпал етеді: сипаты, метроритмі, қарқыны.

- Көлденең пластикалық балет: едендегі тегіс жаттығулар кешені, олардың көмегімен балалар қозғалыстардың, музыканың, ырғақтың, қауымдастықтардың және олардың эмоцияларының ерекше әлеміне енеді;

- Тыныс алуды дамытуға арналған жаттығу;

- Логоритмикалық жаттығу: көлемі бойынша үлкен емес, мазмұны қарапайым.

- Тыңдауға арналған музыкалық-ойын жаттығуы: балалардың есту қабілетін, музыкаға эмоционалды жауаптылығын, есту қабілетінің жоғары, тембрлі және динамикалық компоненттерін дамытуға мүмкіндік береді;

- Ертегілер: бұл есту қабілетін, сөйлеуді және зейінді дамытуға арналған қызықты жаттығулар.  Шуды сүйемелдеу қолдың ұсақ моторикасын, қиялын, коммуникативті қасиеттерін дамытады;

- Коммуникативті би: қарым-қатынастың динамикалық жағын, эмпатияны, эмоционалдылықты және ауызша емес қарым-қатынас құралдарының экспрессивтілігін, позитивті өзін-өзі қабылдауды дамыту;

- Музыкалық қозғалыс ойыны: балалардың сөйлеу дамуы музыкалық-мотор, сөйлеу-мотор ойындары арқылы қалыптасады және түзетіледі. Ол балалардың өз денесін меңгеру қабілетін қалыптастыруға, қозғалыс қарқынын, ырғағын музыка қарқыны мен ырғағымен, сондай-ақ сөзбен байланыстыруға бағытталған;

- Балалардың музыкалық аспаптарында ойнау: тембрлік естуді, метроритмиялық сезімді, қолдың ұсақ моторикасын дамыту және түзету мақсатында қолдану;

Сөйлеу, музыка және қозғалыс арасындағы байланыс ұйымдастырушылық және басқарушылық принцип болып табылады. Сөйлеу мен музыканы қабылдауды Бірыңғай анализатор жүйесі жүзеге асырады, сондықтан сөйлеу қабылдау жүйесінің кемшіліктерін музыкалық қабылдау арқылы өтеуге болады.